Begrippen en afbeeldingen

Benigne prostaathyperplasie of 'BPH', ook bekend als benigne prostaathypertrofie, is een goedaardige vergroting van de prostaat door vermeerdering van cellen (zgn. hyperplasie), en het aanspannen van het glad spierweefsel van de prostaat. Deze twee componenten van BPH dragen er toe bij dat het plassen moeizaam gaat. De aanduiding BPH geeft aan dat er bepaalde specifieke histologische veranderingen te zien zijn. De patiënten hebben last van LUTS (Lower urinary tract symptoms), dat wil zeggen bepaalde klachten met betrekking tot het plassen.

Urethritis is een ontsteking van de plasbuis (urethra). Een ontsteking is niet per se hetzelfde als een infectie. De symptomen zijn jeuk, dysurie (pijn of een branderig gevoel bij het plassen) en een etterachtige afscheiding. Meestal zijn bacteriën de oorzaak, vooral gonococcen, chlamydia trachomatis of darmbacteriën als Escherichia coli. Bij de diagnose wordt urethritis door de arts ingedeeld als gonococcale urethritis (gonorrhoe) of niet-gonococcale urethritis (NGU), afhankelijk van de oorzaak.

Epididymo-orchitis is ontsteking van zowel de zaadbal (testis) als de bijbal (epididymis). Meestal door uitbreiding van een infectie met bacteriën die in de urinewegen zijn binnengedrongen. De testis doet overigens niet zo snel mee, meestal is er vooral sprake van epididymitis. Epididymitis is een meestal acuut of subacuut ontstane ontsteking van de bijbal (1). De bijbal of epididymis ligt tegen de achterzijde van de testis en heeft als functie opslag en uitrijping van spermatozoön. Van acute epidiymitis wordt in de literatuur gesproken bij een onbehandelde ziekteduur tot 6 weken.

Torsio testis is een behoorlijk pijnlijke aandoening waarbij de zaadstreng naar de zaadbal is gedraaid (torsio betekent draaiing). Hierdoor wordt de bloedtoevoer naar de zaadbal afgekneld. De aandoening komt vooral voor bij mannen tussen 12 en 25 jaar en zelden of nooit bij beide teelballen tegelijk. De aandoening kan aangeboren zijn en ontstaat spontaan, maar kan ook worden veroorzaakt door inspanning.

De bijbal of epididymis is het orgaan dat bij de mens achter de teelbal (testis) in de balzak (scrotum) is gelegen. Het is een langwerpig orgaantje dat bestaat uit de afvoergangen die vanuit de teelbal komen. Hier verzamelen zich ook de rijpe spermacellen (spermatozoa) tot de eerstvolgende zaadlozing (ejaculatie). Het zaad blijft zo'n 4 a 6 weken in de bijbal zitten. De afsluiting van één epididymis, bijvoorbeeld door een ontsteking, kan zorgen voor verminderde vruchtbaarheid, aangezien er minder zaadcellen in het sperma zitten.

Cervicitis is een algemene term voor een ontsteking of infectie van de baarmoederhals. Bij cervixectropium, vaak foutief cervixerosie of portio-erosie genoemd, is de grens van het baarmoederslijmvlies verschoven naar de baarmoedermond. De cellen van het baarmoederslijmvlies zijn veel kwetsbaarder dan die van het vaginaslijmvlies en raken veel eerder ontstoken. Klachten bij baarmoederhalsontsteking: heldere, grijze of gele vaginale afscheiding; bloeding na geslachtsverkeer of tussen twee menstruaties in; brandend gevoel en jeuk rond de uitwendige geslachtsdelen.

‘Pelvic inflammatory disease’ (PID): ontsteking in het kleine bekken ten gevolge van verspreiding van micro-organismen(in 60% van de gevallen een seksueel overdraagbaar micro-organisme) vanuit de vagina en de cervix naar het endometrium, de tubae en aangrenzende structuren. Een PID manifesteert zich doorgaans met een subacuut klachtenpatroon; pijn in de onderbuik is obligaat.Vrouwen met PID kunnen zich presenteren met een reeks van klachten, variërend van symptomen die passen bij een subklinische infectie tot en met verschijnselen van een ernstige, acute ontsteking in het kleine bekken.

Een rectaal toucher is het onderzoeken van het rectum (de anus en de endeldarm) van een patiënt door een arts. Deze medische handeling wordt uitgevoerd om verschillende redenen, bijvoorbeeld ter opsporing van rectumtumoren. Ook melaena en rectaal bloedverlies kan op deze wijze geobjectiveerd worden. Het rectaal toucher is onmisbaar bij het vaststellen van afwijkingen aan de prostaat. Enkel het posterior (achterste) deel van de klier is te voelen bij een rectaal toucher. In 70% van de prostaatkankergevallen zit het carcinoom in dit posteriore deel.

Vaginaal toucher is een onderdeel van het inwendig gynaecologisch onderzoek. De arts brengt de wijsvinger en de middelvinger, langs de achterwand van de vagina in. Met de andere hand voelt de arts op de buik. Om het inbrengen van de vingers te vergemakkelijken maakt de arts vaak gebruik van glijmiddel. Op deze manier kan de arts de baarmoeder en eierstokken onderzoeken (grootte, gevoeligheid, e.d.). Tijdens de zwangerschap wordt ook getoucheerd, om de "rijpheid" van de baarmoedermond (portio) te beoordelen.

Fellatio (afgeleid van het Latijnse woord fellatus, voltooid tegenwoordige tijd van fellare, zuigen), in het normale taalgebruik meestal pijpen genoemd, is het oraal bevredigen van de man. Hierbij wordt de penis van de man gelikt en/of in de mond genomen. Fellatio is een zeer algemene seksuele handeling. Ook in pornografie is het populair. Vaak is fellatio een vorm van voorspel. Mannen met een zwakke erectie kunnen door middel van fellatio een voldoende stijve penis krijgen voor het penetreren van de vagina. Maar het zuigen kan ook tot een orgasme en ejaculatie leiden.